Blog da Biblioteca Rosalía de Castro do Colexio Don Aurelio de Cuntis. Información, actividades, recursos, propostas e moito máis arredor da lectura en todos os formatos
Non hai moita xente que saiba que o 25 de novembro, Día da Non Violencia contra as Mulleres, fixouse en recordo das tres irmás Mirabal asasinadas pola policía secreta de Trujillo na República Dominicana. Asasinadas por ser mulleres, pero sobre todo pola súa oposición activa á ditadura de trinta e un anos que expandiu polo seu país o medo e a miseria moral (como ocorre con todas as ditaduras).
En el tiempo de las mariposas (Alfaguara) relata a vida das catro irmás Mirabal. Partindo dunha conversa coa única supervivente, Dedé, a autora, de orixe dominicano, dálle voz ás protagonistas, conseguindo unha atmosfera veraz, non só dos aspectos máis cotiás, máis íntimos, senón tamén do asfixiante réxime do Chivo, protagonista tamén dun libro de Vargas Llosa: La fiesta del Chivo.
É unha novela de mulleres, unha denuncia da propia explotación da muller e do machismo da sociedade. As Mirabal teñen a capacidade de elixir o seu destino, de rebelarse contra ‘El Jefe’, de superar ao medo, negándose a pregarse aos caprichos feudais do megalómano tirano, rachando co papel secundario que lles reservaba a tradición patriarcal. Guiadas polo exemplo de Minerva (a mariposa clandestina, que dá nome a novela), Patria e a irmá pequena, Mate, deciden unirse á loita contra a ditadura, mentres Dedé mantense á marxe, pero sempre a carón das súas irmás, apoiándoas no coidado dos seus fillos. Cada unha delas foi quen de decidir como quería vivir, con dignidade, pero non puideron sobrevivir ao terror do 'El Benefactor'.
Na novela cada irmá dá a súa propia versión dos acontecementos que viviron, desde os familiares ata os políticos. Sentimentos e actuacións políticas se suceden cun ritmo áxil que te engancha desde o primeiro momento. En ningún momento decae o interese a pesar de coñecer de antemán o dramático final. Julia Álvarez recorre a ficción de que sexan as propias irmás ás que nos relaten en detalle as súas experiencias vitais, desde a infancia ata os recordos desde o presente de Dedé, con distintos recursos estilísticos. É un libro excelente, no que a autora amosa a súa mestría para trazar caracteres e describir ambientes, cunha imaxinación desbordante pero á vez absolutamente crible. Unha novela apaixonante.
Xerais tira do prelo 'Dragal: A metamorfose do dragón', a segunda parte dunha historia que naceu como un conto para un fillo que só lía, precisamente, a 'Harry Potter'
HÉCTOR J. PENA 24/04/2011
Harry Potter é o nome dun rapaz que protagoniza un dos maiores éxitos editoriais da historia. Con máis de 500 millóns de copias vendidas –dende a publicación do primeiro título, A pedra filosofal, no ano 1997–, os libros da saga do neno meigo son os responsables de crear toda unha xeración de lectores nun tempo no que as letras tiñan perdida a batalla fronte á televisión, internet ou as videoconsolas. Porén, o mundo que habita Harry Potter é 100% británico, como así reflicten as súas localizacións. Sirvan como exemplo o Castelo de Alnwick, onde se sitúa Hogwarts nos filmes, ou o comedor da escola de maxia, que na vida real pertence ao Christ Church College’s de Oxford.
Por iso, tomando como referencia ese mundo de fantasía, a xornalista Elena Gallego Abad pensou que ela tamén podería levar a cabo a súa propia novela de aventuras e fantasía, pero creando un universo netamente galego. E así naceu Dragal. A autora explica que no momento no que empezou a escribir, o seu fillo tiña en torno a 15 anos, “unha idade na que os rapaces teñen aínda moitas ansias por devorar fantasía”. O problema para ela era que se deu de conta de que todos os títulos que lía o neno eran “en castelán ou de autores foráneos traducidos, como o caso de Harry Potter, había moi pouca cousa en galego”. “Así foi como se ocorreu a idea dunha historia para dar vida a un dragón galego”, explica Elena Gallego.
O obxectivo da autora, unha vez concibida a idea, foi “demostrar que se podía contar coas tradicións galegas para facer unha fantasía interesante”, e así foi como veu a luz o conto do último dragón galego, que ten uns fondos alicerces nas tradicións do país, que son realmente fantásticas”. Non obstante, a autora enfrontouse con outro reto: o editorial. “Eu quería escribir un libro fantástico, si, pero unha vez feito queres publicalo, o que en Galicia é moi difícil, sobre todo cando non se é coñecido nos circuítos literarios, pero para iso están os premios de literatura fantástica en Galicia, para que todos o podamos intentar”, expón. Por iso, quedar finalista na edición 2009 do Premio Caixa Galicia de Literatura Xuvenil foi fundamental para que Dragal chegase a ver a luz.
Pouco despois do seu éxito no concurso, no 2010, a editorial Xerais lanza Dragal: A herdanza do dragón no marco da colección Fóra de Xogo. Esta primeira parte conta a historia de Hadrián, un rapaz aparentemente normal, pero que está destinado a converterse no último dragón galego. Nesta novela danse cita dende elementos do imaxinario fantástico galego, como un templo medieval ou certos poderes máxicos, até os valores que son recorrentes nesta clase de traballos destinados a un público xuvenil, como o compañeirismo ou a amizade, que nesta primeira entrega de Dragal representan Don Xurxo, o sacerdote da parroquia e Mónica, unha compañeira de clase de Hadrián.
Non obstante, a nai da criatura considera que, se ben o público obxectivo de Dragal son os mozos, o texto “ten cousas que lectores de 50, 60 ou 70 anos me teñen dito que son interesantes, pois abordo temas, por exemplo, de arquitectura e de historia, como o románico tradicional galego. Ese é un valor engadido que gusta e sorprende a moita xente”.
A SEGUNDA PARTE, XA DISPOÑIBLE
Con respecto ao éxito acadado pola primeira parte de Dragal, a súa responsable síntese moi satisfeita, pero recoñece, sincera, que non o esperaba. “Non pensaba que ía triunfar tanto, pero mentiría se dixese que non soñaba con iso. O certo é que me sorprendeu grata e positivamente”, sinala Elena Gallego, que considera que co éxito “o libro deixa de ser do seu autor e comeza a ser dos lectores”.
Asemade, a escritora considera a labor creativa que hai detrás de Dragal “todo un reto”. “É unha historia protagonizada por un dragón e ambientada na vida actual do século XXI, é moi complexo manter en pé a historia e buscar as coartadas necesarias para que o dragón poida seguir vivindo na vida e tempo real”. Por outra banda, Gallego afirma que “hai moito esforzo documental no texto” e, ademais, recoñece que “en cada capítulo tento sorprender o lector, pois eles saben que teñen que chegar a un punto e hai que darllo. Ás veces fago o que debo e lévoo directamente, outras veces métome nun compromiso e teño que ver logo como saio de alí...”, indica a autora entre risos.
Con respecto á elaboración da segunda parte da historia, Dragal II: A Metamorfose do Dragón, que xa está dispoñible nas librarías do país, Gallego Abad apunta que “cada vez é máis difícil afondar na historia”, e explícao establecendo un paralelismo coas pequenas mentiras dos nenos pequenos. “Eses contos, canto máis grandes se van volvendo máis custa mantelos. A min pásame algo parecido, porque canto máis grande é o libro máis me custa desenvolvelo, porque son moi esixente comigo como escritora e quero que cada libro sexa, cando menos, tan bo como o anterior, se non superalo”.
A xornalista di que nas páxinas do novo volume de Draga, este decatase por primeira vez na súa milenaria historia de que existe certa limitación nos seus poderes, e para poder superala terá que absorber a materia gris do cerebro de Hadrián, e así acadar a simbiose coa súa alma. Don Xurxo e Mónica acadarán maior protagonismo nesta segunda parte, pois terán que tratar de salvar o seu amigo. “Esta segunda parte ten de todo: unha orde de cabaleiros medievais, máis referentes da cultura mitolóxica ou o alquimista máis coñecido de Galicia”, expón Elena Gallego Abad.
Con respecto á terceira parte, a escritora adianta para Xornal de Galicia que a súa idea é que estea na rúa en abril ou maio de 2012. “Cando empecei a escribir a saga de Dragal dinme de conta de que quedara curta. Entón, a partir do segundo libro, empecei a deseñala como se se tratase dunha triloxía, na que se poidan ir dando respostas a todas as preguntas que vou deixando, para que os lectores sintan as súas expectativas colmadas”, explica a escritora, que parece ter ten un obxectivo ben diferente a, por exemplo, o dos guionistas de Lost.
DRAGAL, UNHA AVENTURA UNIVERSAL
A súa responsable considera que Dragal “é unha fantasía universal, porque os dragóns existen en todas as culturas. Eu estiven en China, e alí teñen dragóns; na cultura dos Estados Unidos hai dragóns moi importantes e ,de feito, nas principais igrexas de Nova York, como San Patricio ou San Xurxo, teñen o seu dragón correspondente. Tanto a cultura cristiá, como a árabe ou calquera outra, ten dragóns, así que creo que por esa parte funcionaría en todo o mundo”.
Cuestionada sobre a posibilidade de que a súa novela cruce os Ancares e sexa traducida a outros idiomas, como o español, Gallego Abad está segura de que, se se dese esa posibilidade, Dragal “funcionaría como o que é, unha aventura xuvenil deseñada para uns rapaces que investigan, pescudan, tentan descubrir os segredos de por que pasa isto ou o outro”.
“O que pasa”, sinala Elena Gallego, é que “eu escribo en galego porque foi como soñei Dragal, porque se non fora pola nosa cultura e tradicións, o libro non existiría”. “Ademais, para traducilo a outras linguas ten que haber alguén a quen lle interese, un interese editorial. Quizais algún día apareza ese interese que eu creo que debe merecer. Chegado ese momento poderase ler noutras linguas”, conclúe.
Como lectores aficionados al cómic en general, y al manga en particular, muchos de nosotros nos encontramos, a lo largo de nuestra vida, con obras que representan un antes y un después en nuestra existencia; obras que, quizás, podamos incuso categorizar como auténticos fetiches dentro de nuestra colección. Obras que nos calan hondo, que nos tocan la fibra sensible, que nos apasionan, emocionan e, incluso, pueden llegar a hacernos manifestar sentimientos y emociones fuera de la pura distracción o satisfacción estética.
La obra que hoy nos ocupa, Historias de color tierra, ha sido una de estas obras. Una auténtica obra de arte dentro del panorama del manhwa coreano y, seguramente, una obra maestra a tener en cuenta dentro del ámbito del cómic internacional. Pero no deja de ser una apuesta arriesgada y no apta para todo tipo de público: es una obra adulta, una bellísima metáfora sobre la mujer, la relación entre una madre y una hija, y los cambios que sufre esta última en su paso hacia la madurez. Sin duda, una obra que merece ser leída, tanto por su contenido artístico y literario, como por su expresión sincera de la condición humana.
El crecimiento de una mujer
Historias de color tierra nos cuenta, a modo de relato poético de corte costumbrista, el avance de la jovencísima Ihwa (de apenas siete años al inicio del cómic) hacia la edad adulta, pasando por su desarrollo como adolescente, con todos los cambios que ello conlleva. Estos cambios los veremos tanto en su manera de conocer y aprehender el mundo, como en su conciencia de sí misma, a medida que va descubriendo su condición de mujer, en un principio únicamente a través de las diferencias físicas con los niños de su edad, más tarde a través del descubrimiento de su propia sexualidad.
Pero Ihwa, a pesar de ser el personaje principal de la historia, no es, ni mucho menos, la única: otro de los pilares fundamentales del relato es la madre de la niña, Namwon, viuda y regente de una posada. La madre seguirá con cariño y preocupación los cambios que su hija está experimentando durante su crecimiento y veremos cómo, poco a poco, irá adquiriendo conciencia de que, a medida que su hija se encamina hacia la edad adulta, los caminos de ambas están cada vez más alejados.
Pero no sólo eso: el relato nos ofrecerá también la visión del mundo por parte de la madre, en su condición de viuda en una sociedad machista que la margina y que, muchas veces, utiliza su condición como motivo de burla. Y esta visión propia y emotiva también da lugar a los sentimientos y sensaciones de la madre como persona, como mujer: en el momento en el que aparece un afable pintor ambulante del cual ella se enamora, aparece esa necesidad emocional que, hasta el momento, parecía oculta y que cada vez se hace más evidente a medida que transcurre la obra, tanto para Ihwa como para el lector.
Ihwa también tendrá su contrapartida masculina: un joven monje budista le hace descubrir el amor, en un principio un amor muy inocente que, a medida que la niña crece, va tiñéndose de sensualidad. La belleza poética con la que el autor endulza cada una de estas relaciones entre los diferentes personajes nos hará estremecer y emocionarnos, a la vez que constituyen una intensa reflexión sobre la esencia de la mujer. Y lo más importante: una reflexión hecha por un hombre, y seguramente dirigida a un público mayoritariamente masculino.
Esta reflexión nos llega, fundamentalmente, a través de dos metáforas, como señala al final del primer volumen el crítico de cómic coreano Hwang Minho: por un lado, las flores como imagen de los diferentes personajes, identificación creada a partir tanto de sus rasgos característicos como de las emociones que éstos producen en la niña; y, por el otro, la lluvia como elemento renovador y de crecimiento de la persona, ya que cada capítulo del libro se corresponde a un episodio dentro de la vida de las dos mujeres, entre los cuales siempre hay un sitio para la lluvia. Esta lluvia se relaciona directamente con los cambios que sufre la niña durante su crecimiento, aunque también sirve para marcar otros cambios dentro de la narración, como la consumación del amor entre el pintor y la madre, o la llegada de la primera menstruación de Ihwa.
Poesía visual
En Historias de color tierra el erotismo se fusiona de forma intrínseca con las estampas tradicionales de la sociedad coreana tradicional, telón que sirve de trasfondo para todos los acontecimientos y emociones que veremos en el manhwa. Emociones que, por otro lado, el autor representará únicamente a través de imágenes sin ningún tipo de texto. Y, otras veces, ornamentando los espléndidos dibujos de la obra con textos de un alto nivel poético y artístico, mezclándose, a su vez, con la sabiduría tradicional de Corea. De esta manera, se descubre ante nosotros un autor que, con razón, está considerado como uno de los mayores autores e impulsores del cómic coreano.
El dibujo, sin duda, sorprende en ocasiones por su sencillez, aunque siempre está realizado mediante trazos y líneas finísimas, con un gusto por la belleza formal como pocas veces hemos visto. Por otro lado, en los momentos en los que el autor quiere plasmar al detalle los elementos que conforman el entorno sobre el que discurre la historia, nos veremos sorprendidos con retratos paisajísticos de gran belleza. En muchas ocasiones, creeremos estar ante una colección de antiguas estampas, como aquellas dibujadas en tinta y acuarela. Pero eso sí, nunca perdiendo de vista el desarrollo poético y argumental de la narración: en todo momento dibujo y texto van unidos irremediablemente, creciendo en densidad y profundidad a medida que Ihwa va adquiriendo su propia idea e imagen sobre el mundo que la rodea.
“…Está máis bonita calada. Ela non sabe para que serve a boca. Para calar.”
Esta é a última novela de Manuel Rivas, ao que xa podemos considerar un clásico da literatura galega. Ademais de gustarme como escritor aparecio tamén o seu compromiso, el móllase, desde o Xurelo a Nunca Máis, ou a defensa da lingua, sempre está aí. Acostumaba a gozar máis cos seus contos que cas súas novelas, pero teño que dicir que con Todo é silencio acada o nivel dos seus contos. De xeito que sendo unha novela redonda, non perfecta, podemos contemplala como unha sucesión de narracións breves, á maneira das escenas cinematográficas. A narrativa de Rivas é claramente identificable desde as primeiras páxinas, sucedéndose unha serie de presenzas amables e retranqueiras que forman parte do universo do autor.
A historia do paso do contrabando á cocaína relátase a través de catro ou cinco personaxes principais que medran baixo a sombra do gran capo Mariscal. A min o que máis me gustou foi a primeira parte, pura prosa poética, na que o autor consegue crear unha atmosfera mariñeira engaiolante e verosímil. Pena que Malpica desapareza axiña. Cando a novela se centra máis nos feitos que nos personaxes e os seus sentimentos, diminúe a fascinación, quizais porque non nos sorprenden esas historias de mafias, violencia e drogas. Podemos lelas cada día no xornal, nas rías galegas ou en calquera outra parte. Aínda así, unha gran novela que cumpre co requisito fundamental de non aburrir nunca e turrar de ti ata a derradeira palabra.
Hai uns días faleceu o gran autor arxentino Ernesto Sábato. O autor de obras coma El Túnel ou Sobre héroes y tumbas, destacou tamén polo seu compromiso cos dereitos humanos que se plasmou no informe coñecido como Nunca Más, que el mesmo redactou, sobre os horrores da Ditadura arxentina.
Nas titorías e/ou nas outras materias, elaboraremos un libro artesanal cun contido e unha estética axeitadas a cada idade.
INFANTIL E PRIMEIRO CICLO DE PRIMARIA: Traballarase con diferentes personaxes de contos e elaborarase un libro de aula con todos os personaxes.
2º CICLO DE PRIMARIA: Tratarase o tema da tradición e a literatura popular (lendas, refráns, contos...), e co material recopilado farase o libro de aula.
3º CICLO DE PRIMARIA: Traballarase a creatividade literaria. Cada aula creará un conto orixinal ilustrado. O protagonista, preferentemente, debe ser un libro.
ESO
-Facendo arte cos libros (Departamento de Plástica)
-Creación (titorías, Departamento de Lingua Castelá, etc.)
Os libros resultado do traballo da cada aula serán encadernados, valorándose o formato e a estética en xeral, e exporanse na entrada do Colexio. Data límite de entrega: 6 de maio do 2011.
APRENDEMOS DOS LIBROS NA BIBLIOTECA
Desde o Equipo de Dinamización da Biblioteca elaboraremos unha serie de actividades para o alumnado destinadas a un maior coñecemento do libro e do seu mundo, a desenvolver na Biblioteca. As actividades, adaptadas ás distintas idades, poderán desenvolverse no horario que as titorías ou, se é o caso, o profesorado doutras materias, considere máis oportuno.
RELATO ENCADENADO... EN REDE
Durante as dúas semanas da conmemoración, nos recreos, disporase dun ordenador na entrada do Colexio, para que o alumnado que previamente se teña anotado, vaia escribindo un relato encadenado. Cada alumno ou alumna só poderá escribir un deteminado número de caracteres por día.
Os relatos resultantes, se teñen unha calidade axeitada, serán publicados no blog da Biblioteca.
Escribiremos tres relatos: Infantil e 1º Ciclo de Primaria; 2º e 3º Ciclo de Primaria; ESO
XORNADA DE PORTAS ABERTAS PARA AS NAIS E PAIS: 4 DE MAIO
EXPOSICIÓN DE LIBROS SINGULARES E MURAIS CON INFORMACIÓN SOBRE OS LIBROS (26 DE ABRIL- 6 DE MAIO).
